Türk Tabipleri Birliği (TTB) ve TTB Aile Hekimliği Kolu, “Aile Hekimliği Pandemi Anketi Kasım 2020” sonuçlarını 20 Kasım 2020 tarihinde çevrimiçi bir basın toplantısı ile kamuoyuna açıkladı.
TTB’nin Youtube ve Periscope kanallarından canlı yayımlanan basın toplantısına TTB Merkez Konseyi Başkanı Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı, TTB Merkez Konseyi üyeleri Dr. Kazım Doğan Eroğulları ve Dr. Alican Bahadır, TTB Aile Hekimliği Kolu Sekreteri Dr. Nuri Seha Yüksel ve TTB Aile Hekimliği Kolu Üyesi Dr. Emrah Kırımlı katıldı.
Toplantının açılış konuşmasını yapan Dr. Nuri Seha Yüksel, TTB olarak alınması gereken önlemleri her fırsatta dillendirdiklerini ancak önlemlerin etkin biçimde alınamaması sonucu ürkütücü bir tablo ile karşı karşıya kalındığını söyledi. Dr. Kazım Doğan Eroğulları da “Maalesef salgının kontrolü kaybettik. Suçu ve sorumluluğu vatandaşa, yükü sağlık çalışanına yıkan, ikinci basamakta, yani tedavi edici hekimlikle karşılanan bir pandemi ile mücadele anlayışı başarılı olamayacaktı ve olamadı da” diye konuştu.
“Aile Hekimliği Pandemi Anketi Kasım 2020” sonuçlarını ise Dr. Emrah Kırımlı paylaştı. 73 ilden 1270 aile hekiminden alınan verilere göre;
Vaka sayısı 300 arttı.
Sadece aile hekimliği verilerinde Türkiye genelinde günlük vaka sayısı 47 bin 629’a, İstanbul’da günlük vaka sayısı 12 bin 631’e ulaştı.
Aile hekimi başına 59,59 hasta ve 19,79 COVID-19 hastası düştü. İstanbul, Bursa, Ankara, İzmir, Antalya ve Gaziantep artışın en fazla olduğu kentler oldu.
Aile hekimlerinin 91’i vaka sayılarının arttığını, sadece 4’ü vaka sayılarının azaldığını söyledi.
Vaka sayılarının artmasıyla telefonla izlem oranı 76’dan 66’ya geriledi.
Aile sağlığı merkezlerinde COVID-19 geçiren sağlık çalışanı oranı 49’a yükseldi.
Hiç tükenmişlik hissetmediğini söyleyenlerin oranı sadece 2’de kalırken; arada sırada tükendiğini hissedenlerin oranı 32, tükenmiş hissedenlerin oranı 66, tamamen tükenmiş hissedenlerin oranı 18 oldu.
Ek ödeme alabileceğini düşünenlerin oranı 8’de kalırken, 58’i “Hayır” yanıtı verdi.
Sunumun ardından Şebnem Korur Fincancı söz aldı. TTB’nin açıkladığı günlük 87 bin vaka görüşünün abartılı görülse de aile hekimlerinden edinilen bilgilerin de bunu doğruladığını kaydeden Korur Fincancı, “TTB olarak sorumluluğumuz, insanların ölümlerinin engellenmesi ve hastane yoğunluklarının azaltılması için hazırladığımız tedbir paketinin uygulanması için zorlamaktır” dedi.
Aile Hekimliğinde Pandemi Süreci 9-15 Kasım 2020 Anketi Sonuçları
Türkiye genelinde, evde takip edilen PCR pozitif, BT pozitif şüpheli COVID-19 hastalar ile vaka temaslılar bağlı oldukları aile hekimleri tarafından Sağlık Bakanlığının COVID-19 rehberi doğrultusunda 18 Mart 2020 tarihinden beri takip edilmektedir.
TTB Aile hekimliği kolu, Aile hekimlerinin pandemi sürecini nasıl değerlendirdiklerini, izledikleri COVID-19 vakaları ve temaslılarıyla ilgili güncel verileri, sağlık çalışanlarının sağlığı ve yaşadıklarıyla ilgili durumu öğrenmek amacıyla ülke çapında aile hekimlerine yönelik iki aydır elektronik ortamda yapılan anket çalışmasının üçüncüsünü 9-15 Kasım 2020 tarihlerinde gerçekleştirmiştir.
Salgına karşı yürütülen mücadeleye katkı sağlamak ve salgının seyrini görmeye yardımcı olmak amacıyla her ay yapmaya çalıştığımız anket çalışmamızın sonuçlarını tüm kamuoyu ile paylaşıyoruz.
Çalışmamıza Türkiye’nin 73 ayrı ilinden katılan 1270 aile hekimine teşekkür ederiz.
Yoğunluklarına rağmen bize zaman ayırarak bu çalışmanın gerçekleşmesine katkı sunan aile hekimi arkadaşlarımıza teşekkür ediyoruz.
Çalışma raporunda güncel hasta sayılarının yanı sıra, evde takip edilen 500 bini COVID-19 tanılı 1,5 milyona yakın kişinin ve onların aile hekimlerinin yaşadıklarını da dile getirmeye çalıştık.
Eylül ve Ekim ayları ile aynı şekilde gerçekleştirilen çalışma metodolojisi ve katılan illerin bilgisi raporun sonunda paylaşılmıştır (Ek1). 1270 aile hekiminden 766’sı anket sorularından ayrıca kendi görüşlerini de bildirmişler.
Bu yanıtlar da raporun sonunda ayrıca paylaşılmıştır (Ek2). Bu görüşler içinde çok değerli katkı ve yorumların yanı sıra aile hekimlerinin tükenmişlikleri ve hastalarının sıkışmışlığını da görebilirsiniz.
Hasta Sayısı 300, Hasta Sağlık Çalışanı Oranı 25 arttı, Aile Hekimleri Tükendi, Hastalar Çaresiz.
Anketimize katılan aile hekimlerinin izledikleri PCR pozitif hasta ortalaması Ekim ayına göre 6,53’den 19,79’a yükseldi.
Aile Sağlığı Merkezi(ASM) çalışanları arasında COVID-19 geçirenlerin oranı bir ayda 41’den 50’ye çıktı…
Her üç aile hekiminden ikisi “Tükendim, baş edemiyorum” diyor.
Anketimize yanıt veren aile hekimlerinin 92’si hasta sayılarının arttığını söylerken, salgının maalesef tüm Türkiye’de hızla artmakta olduğunu söyleyebiliriz.
Anket Döneminde En Az 500 Bin Kişi PCR+ ve 1.5 Milyon Kişi Evde İzolasyondadır.
“Hasta ve temaslının evde kalmasını sağlayacak maddi imkân temin edilmeli.”
Anketimizden elde ettiğimiz verilere göre Türkiye genelinde aile hekimi başına ortalama 19,79 PCR+ ve 59,59 izlem hastası düşmektedir. İstanbul için bu sayılar 31,12 ve 87,9’dur.
Sağlık Bakanlığının açıkladığı en son aktif aile hekimi sayısı Türkiye için 24082, İstanbul için 4059’dur. Bu sayılar ile yaptığımız hesaplamaya göre Türkiye’de aile hekimlerinin listesine her gün 47629, İstanbul için 12631 yeni PCR+ hasta eklendiğini tahmin etmekteyiz.. Hastanede yatarak takip edilen COVID19 hastaları bu listede değildir.
Aile Hekimleri Tükendi, Hastalandı.
“Bu iş sürdürülebilir olmaktan çıktı. Gebelere, bebeklerime ve hastalarıma vakit ayıramıyorum”
Kasım ayı çalışmamızda katılan aile hekimlerinin 49,5’i kurumlarında en az 1 sağlık çalışanının COVID-19 geçirdiğini belirtmiştir. Eylül ve Ekim ayları çalışmasında 40 olan bu oran salgının tepe yaptığı bu dönemde 25 oranında artmıştır. Sağlık Bakanlığı verileri açıklamasa da sadece bu 1 aylık dönemde binlerce aile sağlığı merkezi çalışanının COVID-19’a yakalandığı görülmektedir.
Çalışmamızda 3 aile hekiminden 2’sinin tükenmişlik yaşadığı görülmektedir. Beş seçenek arasından yapılan tükenmişlik sorgusunda en şiddetli tükenmişlik göstergesi olan “Tamamen tükenmiş hissediyorum ve bununla nasıl çalışmaya devam edebilirim bilemiyorum.” diyen aile hekimi oranı 18.5’dir.
Arama Yapıyoruz Ama Ek Ödeme Alabileceğimizi Düşünmüyoruz.
“Emeğimizin karşılığı hem manevi hem maddi olarak karşılanmıyor. Çok yorulduk artık...”
Aile hekimlerinin 67,3ü tüm izlem tarihlerinde tüm hastalarını ararken hiç arama yapmıyorum diyen aile hekimi oranı Eylül ayı seviyesine çıkmış ve 10,7 olmuştur (Ekim ayı 5,9). Ancak bu yüksek orana rağmen sağlık bakanlığının söz verdiği ek ödemeyi alabileceğini düşünen aile hekimi oranı 8,3’dür.
Salgın Yayılıyor, Hastalar Evde Çaresiz…
“Hasta covid pozitif ve kanser hastası evde izlem, hasta felçli ve pozitif evde izlem, hasta 80 yaşlarında evde izlem”
“Hastalar çaresiz 112 kendi imkânlarınızla gidin diyor. Hastalar Beni gece sabaha karşı sürekli arıyorlar”
Ortalama vaka sayılarının geçen aya göre 3 kat arttığı ve tüm Türkiye’de artışın olduğu bir dönemde evde takip edildiğini düşündüğümüz yaklaşık 500 bin COVID-19 hastası vardır. Orta şiddette hastalar ya da semptomları ağırlaşan hastaların evlerinde ne yapacağını bilmez halde kaldıkları katılımcıların yazdıklarından anlaşılmaktadır.
Acil müdahale gerektiren hastalar ne yapıyor diye sorduğumuzda çözüm olarak gelen yanıtlarda, hastaların 60’ı kendi araçları ile hastaneye gittiği, yine benzer bir oranının ASM’ ye telefonla ulaştığı, 18 oranında ise doğrudan ASM’ye geldiği bildirilmiştir. Çözüm bulamıyorlar diyen aile hekimi oranı ise 25’dir.
Bulantı, ağrı, sonuç öğrenme gibi hastalığın doğasında olan daha hafif sorunlar içinse telefonla ulaşanların oranı 86, ASM’ye geliyorlar oranı 23’dür.
Bu sonuçlar salgın yönetiminde evde kalan hastaların acil ya da hastalığın seyrinde olan sorunlarla başa çıkmada önemli sıkıntılar yaşadığını göstermektedir. Salgının bu kısmı için düzgün bir planlama yapılamadığı anlaşılmaktadır.
Filyasyon ekipleri ve aile hekimleri ne kadar çabalarsa çabalasın 1,5 milyona yaklaşan vaka ve temaslı sayısıyla baş edebilmenin zor olduğunu düşünüyoruz.
