Metabolik balans (Metabolic Balance), vücudun enerji alımı ve harcaması arasındaki dengeyi ifade etmektedir. Bu denge, vücudun enerjiyi kullanma ve depolama süreçlerini düzenleyen metabolik süreçlerle desteklenir. Metabolizma, vücudun besinleri enerjiye dönüştürme, enerjiyi depolama ve kullanma süreçlerini içerir.
Metabolik balansın korunması, sağlıklı kilo yönetimi ve genel sağlık için önemlidir. Vücut, aldığı enerjiyi kullanarak temel metabolik fonksiyonları sürdürür, fiziksel aktiviteleri gerçekleştirir ve organların düzgün çalışmasını sağlar. Eğer enerji alımı, harcamasından daha fazla ise vücut aşırı enerjiyi depolar ve kilo alımı meydana gelir. Eğer enerji alımı, harcamasından daha az ise vücut enerji rezervlerini kullanarak sağlıklı kilo kaybı hedeflenir.
Metabolik balansı sağlamak için aşağıdaki faktörler önemlidir:
1. Beslenme: Dengeli ve sağlıklı bir beslenme planı, vücudun ihtiyaç duyduğu besinleri almasını ve enerji dengesini korumasını sağlar. Protein, karbonhidrat ve yağ gibi makro besin öğeleri yanında vitaminler, mineraller ve lif gibi mikro besin öğeleri de dikkate alınmalıdır.
2. Fiziksel aktivite: Düzenli egzersiz ve fiziksel aktivite, enerji harcamasını artırarak metabolik hızı yükseltir. Aerobik egzersiz, kuvvet antrenmanı ve kardiyovasküler aktiviteler metabolizmayı etkileyen önemli faktörlerdir.
3. Hidrasyon: Yeterli miktarda su tüketimi, metabolik süreçlerin düzgün çalışmasını sağlar. Vücudun su dengesini koruması ve metabolik atıkların uzaklaştırılması için su önemlidir.
4. Uyku düzeni: Yeterli uyku almak, hormonal dengeyi ve metabolik işlevleri düzenler. Uyku eksikliği metabolizmayı olumsuz etkileyebilir ve kilo yönetimini zorlaştırabilir.
Metabolik balans, kişinin yaşına, cinsiyetine, genetik faktörlere, fiziksel aktivite düzeyine ve yaşam tarzına bağlı olarak değişebilir. Bireysel ihtiyaçları ve hedefleri dikkate alarak uygun bir beslenme planı ve yaşam tarzı düzenlemesi yapmak, metabolik balansın sağlanmasına yardımcı olur
Metabolik Balans Diyeti Nedir ?
Sağlıklı beslenme için gerekli olan kurallar benimsenip uygulanması hedeflenmektedir. Besinlerin kalorileri değil glisemik yüklerinin metabolizma ile uyumu baz alınır. Metabolik balans diyeti uygulamasında yiyecek gruplarının birlikte alınması herhangi bir gıdanın beslenme listesinden çıkarılmasını engellemektedir.
Buna göre; Metabolik balans diyet listesini günlük gerekli olan ortalama enerji
• Yüzde 40-45 karbonhidrat,
• Yüzde 30-35’i yağ,
• Yüzde 20-30’u protein kaynaklı gıdalardan oluşturur.
Metabolik balans diyeti kısa vadeli bir diyet programı olmamakla birlikte, gıdaların doğal halleriyle, lezzetli bir halde tüketilmesi temeline dayalı sağlıklı beslenme tarzıdır.
• Alınan enerji harcanandan az olmalı
• Diyet listesi protein, vitamin, mineral bulunmalı
• Diyet tokluk hissini vermeli
• Diyet kısa vadeli olmak yerine sağlıklı beslenme alışkanlığı halini almalı
• Diyet damak tadını ve alışkanlıklarını değiştirmemeli
• Belirli ölçülerde lif ve protein bulunmalıdır.
Metabolik balans diyeti bu kriterlere uymaktadır. Metabolik balans diyeti listesi ile kişiye özel düzenlenmiş bir beslenme planı ile yeme-içme alışkanlıkları değiştirilmeden sağlıklı, dengeli bir hale gelmektedir. Metabolik balans diyeti dönemleri:
1. Hazırlık Dönemi : bu aşamadaki amaç vücudun toksitlerden arındırılmasıdır. Uzmanlar yukarıda bahsettiğimiz ölçümleri yaparak kişiye özel diyet listesi hazırlamaktadırlar. Vücudun korunmasını ve metabolizmanın dengede olmasını sağlayacak ilk adım atılmış olur. 2 gün sürmektedir.
2. Sıkı Dönem: 14 gün boyunca yağ içeren yiyeceklerden uzak durulmaktadır.
3. Rahat Dönem: Bu dönemde yağların tüketilmesi serbesttir. Bu dönemde kişi, beslenme alışkanlıklarını düzenler.
4. Koruma Dönemi: Metabolik balans diyetiyle metabolizmayı dengelediğinden ideal kilo sağlanmış olacaktır.
Metabolik balans diyeti listesindeki önemli maddeleri şu şekilde sıralayabiliriz:
• İlk lokmanın her zaman protein olma zorunluluğudur.
• Metabolik balans diyetinde ekmek de tüketilmektedir. Burada tercih edilecek ekmek çavdardır.
• Gün içerisinde en fazla 3 adet meyve (bir tanesinin elma olması tavsiye edilir) tüketme sınırı mevcuttur.
• Öğle yemeklerinde salata, balık ve kayısı gibi kuruyemişler yer alır.
• Diyette kiloya ve vücut özelliklerine göre su içme oranları farklıdır.
Metabolic Balance Diyeti Kimler için Sakıncalıdır?
Metabolic balance diyetini uygulamak isteyen ancak bazı rahatsızlıklara sahip olan kişilerin temkinli olması gerekmektedir. Böbrek hastalarının, kalp ve damar yolu rahatsızlığı olan kişilerin bu diyeti uygulaması çok sağlıklı bulunmamaktadır.
Hamilelik sürecinde de son derece sakıncalı olan metabolic balance, bebeğin de anne adayının da fizyolojisini olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Bu sebeple beslenme ve diyet uzmanına danışılması gerekmektedir.
