Türkiye, yazılımdan tasarıma, hasta hizmetlerinden 3D implant geliştirilmesine kadar, dijital tıbbın her yönüyle bir arada geliştirileceği ve uygulanacağı merkeze İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi bünyesinde kavuşuyor.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın desteklediği İstanbul Kalkınma Ajansı (İSTKA) tarafından, "2021 yılı Yenilikçi İstanbul Mali Destek Programı" kapsamında bu büyük proje için Cerrahpaşa Tıp Fakültesi'ne 3,5 milyon liralık finans desteği sağlanıyor. Proje kapsamında Cerrahpaşa Tıp Fakültesi bünyesinde "Cerrahpaşa Araştırma Simülasyon ve Tasarım Merkezi" (CAST) adında bir araştırma ve inovasyon merkezi kurulması ve sağlık, mühendislik ve nanoteknoloji gibi disiplinler arası işbirliği ile projelerin gerçekleştirilmesi planlanıyor.
Merkezde üç boyutlu (3D) yazıcılar, artırılmış ve sanal gerçeklik ekipmanları (AR ve VR ekipmanları) ile biyoyazıcı yer alacak. Merkez faaliyete geçtiğinde dijital muayene ya da ameliyathane imkanları, 3D yazıcıda üretilen implantlar, ameliyat malzemeleri, hatta ilaç denemelerinde kullanılabilecek nanoteknolojik organ doku üretiminin gerçekleştirilmesi gibi geleceğin tıbbına yönelik ürünler geliştirilmesi planlanıyor. Ayrıca merkezde, ilk etapta 100 araştırıcıya fikirlerini hayata geçirebilme fırsatı sağlanacak.
Tıp ve mühendisilik, bu merkezde güçlerini birleştiriyor
İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Diş Hekimliği Fakültesi, Mühendislik Fakültesi ile Nanoteknoloji ve Biyoteknoloji Enstitüsü ortaklığıyla hayata geçirilecek olan "Tasarımdan Ürüne Kişiselleştirilmiş Tıp" projesinin detaylarını anlatan Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. İlhan Onaran, Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı'ndan Dr. Bedri Karaismailoğlu ile Plastik, Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Anabilim Dalı'ndan Doç. Dr. Hakan Arslan, proje ile Türkiye'nin, sağlıkta dijitalleşmenin "her anlamıyla vücut bulacağı" bir merkeze kavuşacağını vurguladı.
İlk etapta 100 araştırmacıya kapılarını açacak
"Çalışmanın en önemli ayaklarından bir tanesi, bu proje birçok disiplini bir araya getirecek olması" diyen Proje Genel Koordinatörü Prof. Dr. İlhan Onaran, "Bu disiplinler içerisinde sadece sağlıkla ilgili alanlar değil, temel tıp bilimleri, mühendislik ve benzeri alanların da olmasını planlıyoruz. Çok iyi öğrenciler ve asistanlar, bu işle uğraşan arkadaşlar var. Onlara bu merkezde projelerini geliştirme olanağı tanıyarak, buradan çok sayıda patentin, hem kurumumuz, hem de ülkemiz adına çıkacağına ve bunların da yurtdışına ihracı ile önemli katkılar sunabileceğine inanıyoruz" dedi.
Proje Yardımcı Koordinatörü Öğr. Üyesi Dr. Bedri Karaismailoğlu ise CAST inovasyon merkezinin, araştırmacıların önlerindeki bariyerleri kaldıracağını vurgulayarak "Mesela aklınıza yenilikçi bir ürün var. Bunu hayata geçirmek için önce bir merkez bulmanız, cihazları temin etmeniz, uygun sarf malzemeleri ve personeli sağlamanız lazım. Daha da önemlisi bunlar için bir bütçeye sahip olmanız gerekli. Aylar süren değerlendirme süreçleri, birçok araştırmacıyı yıldırıyor maalesef. Biz, bu proje kapsamında ilk etapta 100 araştırmacıya, getirmesini istediğimiz herhangi bir bütçe desteği olmaksızın bu yenilikçi ürünlerini, araştırmalarını burada gerçeğe dönüştürebilme fırsatı tanıyacağız" şeklinde konuştu.
"Kişiye özel implantlar, ameliyat malzemeleri üretilebilecek"
Merkezde ayrıca 3D teknolojilerle uygulamalı tıp alanı açısından da önemli katkıların sağlanacağına işaret eden Dr. Karaismailoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Üç boyutlu teknolojiler, dünyanın her yerinde ve her alanda giderek artan sıklıkta kullanıyor. Bu, sağlığa da çok ileri düzeyde yansıdı. Örneğin, ortopedi alanında bir kıkırdak, kemik defektinin bozukluğunun iyileştirilmesi için biyoyazıcılar ile o bölgeye hücrelerin tutunabileceği belli bir çatı sağlamak ya da diş hekimliği uygulamalarında, kişiye özel diş implantlarının tasarlanması veya herhangi bir ameliyatta kullanılabilecek, kişiye özel aletler, kılavuzlar tasarlanması ve tüm bunların ameliyat öncesi gerçekleştirilmesi mümkün. 3D modellerle nasıl bir ameliyat gerçekleştireceğimizi planlayabiliyoruz. Bu da ameliyat süresinde ciddi kısalmalara ve kişiye özel bazı materyallerin üretilmesine yardımcı oluyor. Bazı merkezlerde bu tarz uygulamalar var ama hepsi farklı farklı kurumlarda. Bizim merkezimizin farkı, bu sürecin bütün ayaklarını tek merkezde toplayacak olması. Kişiye özel üretilen ameliyat aletleri, kılavuzlar ve kişiye özel implantlar, aynı zamanda ameliyat komplikasyon oranlarını da, hastanede yatış ve enfeksiyon riskini de azaltacak."
"Sanal gerçeklikle hasta muayenesi mümkün olabilecek"
Proje Yöneticisi Doç. Dr. Hakan Arslan ise CAST Merkezi'nde doku mühendisliği konusunda da belli temel araştırmaların yapılabileceğini, ayrıca artırılmış gerçeklik, AR ya da VR denilen özellikle yazılımların ve uygulamaların da geliştirilebileceği komple bir merkez olacağını vurgulayarak şu bilgileri verdi:
"Artırılmış gerçeklik (AR) ya da sanal gerçeklik (VR) yazılımları ve uygulamalarıyla sağlık alanında şunu yapacağız aslında: Örneğin bir hekim hasta odasına gittiği zaman, hastanın eski dosyasını, bilgilerini, tetkik sonuçlarını vs dosyadan bakmayacak. Özel bir aygıt takarak ya da özel bir uygulama ile o hastanın, o hastaya spesifik bütün bilgileri; o hekim ya da sağlık çalışanının önüne getirecek uygulamalar olacak. Sadece o hastanın görüntüsünü, ameliyat sırasında dahi cerrahın ya da ilgili hekimin önüne getiren uygulamalar olacak. Temel bilimlerde de hücresel ve doku düzeyinde, hayvan çalışmalarına belki gerek kalmaksızın, ilaç çalışmaları toksisitelerinin belirlenmesinde, karaciğer böbrek vesaire gibi toksisite çalışmalarında, en temelde yapılacak bu tür ilaç denemelerini; doku ve hücre kültürü düzeyinde üretecek platformlar (nanoteknoloji, doku mühendisliği ve biyoyazıcılar yardımıyla) malzemeler üretmek bu merkezin amaçlarından bir tanesi. Özetle, sağlıkta dijitalleşmenin vücut bulabileceği, bunların tohumunun atılacağı bilimsel çalışmaların tek bir yerde yapılabileceği bir ortam sağlayacak bu merkez." (Medimagazin)