Çocuklarda İnternet Kullanımına Dikkat..!

Modern yaşamın bir gereği haline gelen bilgisayar ve internet kullanımı, hepimizin hayatına hızla girerken bizlerle birlikte çocuklarında hayatına girdi. İnternetin iletişim ve eğitim başta olmak üzere çeşitli alanlarda yararları olduğu bilinse de, çocuklarda yarattığı psikolojik ve sosyal olumsuz etkileri yadsınamaz bir gerçek.

Özel Hatem Hastanesi Klinik Psikoloji Uzmanı Elif Beydağı çocuklarda internet kullanımının psikolojik ve sosyolojik etkileri hakkında bilgiler verdi.

Günümüz teknolojisinde çocukların internet ve bilgisayardan uzak kalmaları mümkün değildir. İnternet ve bilgisayara olan ihtiyacın şekli ve şiddeti çocuğun yaşına göre değişim gösterir. Bu durumda bilgisayar ve internetin doğru ve denetimli kullanımı; çocuğun sosyal, duygusal, bilişsel gelişimi için yararlıdır. İnternetin olumlu amaçlarla kullanılması noktasında ebeveynler çocuklarıyla birlikte kabul edilebilir kurallar ve metodlar çerçevesinde bir anlaşma yapabilir. Bunun için çocuğun yaş grubuna göre hareket etmek önemlidir. Her yaştaki çocuğa aynı mantık içerisinde ve benzer kurallar doğrultusunda yaklaşmamak gerektiğini unutmamakta fayda vardır.

İnternet, 2 yaş öncesi çocukların gelişimlerini etkiler

0-6 yaş arası dönemde çocukların zihinsel, duygusal, sosyal ve dil gelişimleri hızlıdır. Okul öncesi dönem olarak da adlandırılan bu dönemde çocuklar araştırmayı, yeni bir şeyler öğrenmeyi severler ve her şeyi merak ederler. Ayrıca, çocukların en hareketli oldukları dönemdir. Bu dönem de sosyalleşmeleri aile içinde başlar ve okul öncesi dönem ile devam eder. Çocuk kendini ifade etmeye, tepki göstermeye, insanlarla birlikte vakit geçirmeye, yeni arkadaşlar tanımaya, oyun oynamaya ve akademik olarak yeni şeyler öğrenmeye ihtiyaç duyar. 2 yaş öncesindeki çocuklara bilgisayar ve internet kullandırılması, gelişim dönemlerine ait bu özellikleri engeller. Bu nedenle 3 yaş sonrası çocukların anne ve babanın denetiminde internet kullanımına başlaması gerekir. 2 ile 4 yaş arasındaki çocukların dikkat süreleri 20 dakika ile sınırlıdır. Çocuğun 20 dakikadan fazla bilgisayarla ilgilenmesi zararlı olur. Çocuk, özellikle bu dönemde anne ve babanın kucağında bilgisayar kullanmalıdır. Küçük çocukların zihinsel gelişimlerine uygun oyunlar, çizgi filmler sadece anne ve babaları yanlarındayken kısa süreli olarak izletilmelidir. Ayrıca, bu yaş dönemi çocuklar için;

• Bilgisayar karşısında geçirilecek zaman bir ya da iki saati geçmemelidir ve bu sınırlandırmaya çocukların uymaları sağlanmalıdır.

• Anne ve babalar, bu yaş dönemindeki çocukları bilgisayar veya internet başında yalnız bırakmamalı, devamlı yanında bulunmalıdır.

• Bu yaş dönemi çocukların, oyun çocukları oldukları unutulmamalıdır. Bu nedenle, anne ve babaların gözetimi altında olmak şartıyla, bilgisayar ve internet kullanmalarına ve bilgisayarda oyun oynamalarına izin verilebilir. Ancak çocuğun sağlıklı gelişimi için yaşamındaki diğer etkinliklerle beraber orantılı süreler ayırması desteklenmelidir.

5-8 Yaş arası çocuklar ise, bilgisayarın başında tek başına vakit geçirmek ister. Bu dönemde;

• Çocuk bilgisayar kullanırken anne ve babanın yanında olması yeterlidir.

• Çocuğun ne yaptığını anne ve baba mutlaka görmelidir.

• İnternet kullanımı haftada en fazla 3 gün, 1 saat olmalıdır. Ayrıca çocuğun bilgisayarı çok iyi kullanıyor olması çocuğun çok zeki olduğunu göstermez.

8-10 Yaş grubu çocuklar için;

• İnternet deneyimleri konusunda daha bilgilidir; ancak uygunsuz içeriklere maruz kalıp kalmadıklarını öğrenmek için onların internet kullanımlarını denetlemekte ve izlemekte fayda vardır.

• Bu yaştaki çocukların internet üzerinden hangi kişisel bilgileri vermemeleri gerektiğini anlamaları sağlanmalıdır.

10-13 Yaş grubu (ergenlik öncesi dönem olarak da isimlendirilen bu dönemde);

• Çocuklar her şeyi bilmek istediklerinden sürekli bir araştırma ve inceleme içerisindedir. İnternetin sunduğu imkânların ve yeniliklerin farkında oldukları için, bu imkânları sonuna kadar kullanmak isterler. Yani bu dönemde çocuklarda çok hızlı değişimler yaşanmaktadır. Eğer bu değişim diğer alanlarda olduğu gibi İnternet ortamında da iyiye, güzele ve doğruya kanalize edilirse, çocukların zihinsel gelişimine faydalı olacaktır. Aksi takdirde, çocukların internette pornografi, suç örgütlerinin faaliyetleri gibi olumsuzluklarla karşılaşması mümkündür.

• Bu yaş grubu çocuklarda anne ve babaya bağımlılık devam etmekle birlikte olabildiğince bağımsız hareket etme isteği de görülmektedir.

14-16 yaş grubu (çocukluktan gençliğe geçiş olarak nitelendirilen bu yaş döneminde) çocuklar için;

• İlişki içerisinde olduğu arkadaş grubunun önemi artar ve pek çok faaliyetin gerçekleştirilmesinde onlara danışır ve onların onayını alarak hareket ederler. Anne ve babalar, bu yaş grubundaki çocuklarını, internet ortamında da gerçek dünyada olduğu gibi ahlaki davranışlara uyulması gerektiği konusunda bilgilendirmeli, interneti başkalarına zarar verici bir araç olarak kullanmaması konusunda eğitmelidirler.

• Ayrıca, bu dönemde çocuklarda, herhangi bir konuda anne ve babaya danışmama, onların beklentilerini karşılamama, her konuda bağımsız hareket etme, yeni düşüncelere açık olma ve aile değerleriyle yaşlarına özgü değerlerin bağdaşmaması gibi davranışlar görmek oldukça mümkündür.

• Ebeveynler için, internet ve bilgisayar teknolojileri konusunda bu yaş dönemi çocuklarına yardımcı olmak oldukça zordur, çünkü genelde internet ve bilgisayar kullanımı konusunda anne ve babalarından daha fazla bilgiye sahiptirler. Bu nedenle, anne ve babaların bu yaş grubu çocukları için oldukça dikkatli olmaları gerekmektedir. Aksi takdirde, çocukların internette meydana gelen tehlikelere (cinsel istismar, pornografi, suç örgütlerinin faaliyetleri gibi) maruz kalmaları ya da internet bağımlısı olma olasılığı mevcuttur. Bu istenmeyen kullanım modelleri çocuğun kişilik gelişimini de olumsuz etkiler.

Burada önemli olan şudur; çocuk belli bir yaşa gelinceye kadar anne-babadan öğrenmesi gereken bilgileri başka birisi aracılığıyla öğrenmemeli ve bu bilgileri çocuğa ilk veren ebeveyni olmalıdır. Çocukların internet ortamındaki etkileşimlerini, adımlarını izlemeli ve bu noktada onlara rehberlik etmeleri ve onları yönlendirmeleri gerekir.